Satovi iz Mastrihta

Iako danas nije poznata po svojim satovima, Holandija zapravo ima dugu tradiciju časovničarstva, a holandski pronalazači su kroz istoriju bitno uticali na razvoj časovničarstva. Prvi mehanički satovi u Holandiji se pojavljuju još u dokumentima iz 14. veka. Najranije pomenuti i opisani su toranjski satovi iz Mastrihta iz 1367. godine. Najstariji sačuvani su pak, toranjski sat pronađen u Lanskronu, za koju se smatra da je nastao oko 1400. godine, i onaj na tornju crkve u Vinkelu, iz 1420. godine. Najstariji sačuvan holandski kućni časovnik je iz 16. veka, a nazvan je po vlasniku, slavnom istraživaču Vilemu Barencu, koji je 1596. predvodio pomorsku ekspediciju koja je tražila severni pomorski put do Kine. Holandski lekar, matematičar, kartograf i pronalazač Gema Frisijus (1508-1555) iz Dokuma još je sredinom 16. veka došao na ideju da bi geografske dužine na moru mogle da se mere prenosnim instrumentima za merenje vremena.Vek kasnije, na osnovu Frisijusovih pretpostavki, holandska vlada je obećala nagradu onom ko konstruiše takav instrument. Pristigao je niz novih patenata koji nisu zadovoljili postavljene kriterijume. Ipak, jedan od novonastalih izuma, časovnik s cikloidnim pernim-elastičnim vešanjem njihalice, koju je 1657. osmislio holandski matematičar i fizičar Kristijan Hajgens (1629-1695), najistaknutiji naučnik svog vremena, pokrenula je pravu revoluciju u časovničarstvu i danas se smatra najvažnijim otkrićem u istoriji mehaničkih časovnika.

Više u časopisu Satovi i nakit broj 17