U ovom nastavku feljtona o tome kako francuski figuralni satovi, koji su u 18. i u prvim decenijama 19. veka bili perjanica evropskog časovničarstva, postaju masovni, konfekcijski proizvodi…
Piše dr. sc. Vesna Lovrić Plantić
Možda najkarakterističniji i najprepoznatljiviji tip figuralnog sata javlja se u doba Napoleona I, kada je taj veliki vladar za svoje potrebe naručivao satove s tematikom iz grčke i rimske mitologije i istorije. Posle njegovog pohoda u Egipat 1798, i egipatski spomenici kulture, ikonografija i ornamentika često su inspiracija autorima kućišta satova.
Ampirski figuralni satovi se od primeraka rađenih u prethodnom periodu razlikuju monumentalnošću, robustnošću i ozbiljnošću. Oblici su jednostavniji, uglastiji i „teži“. Znatno ređe su zaobljene forme kakve se javljaju na klasicističkim satovima. Reljefna dekoracija, fino cizelirana, izvedena je često od sjajne pozlaćene bronze na mat pozlaćenoj, crno ili zeleno patiniranoj podlozi. Kućišta satova su ukrašena motivima trofejnog oružja, zvezda, munja, i već u klasicizmu uobičajenih – stilizovanih palmeta, girlanda (sada često sastavljene od lovora, kao simbola pobede), rogova izobilja, lira itd. Likovi i scene su iz grčke, rimske i egipatske mitologije, od životinja (iz prirode i mitologije) dominiraju lavovi, orlovi, labudovi, delfini, sfinge, grifoni, pegazi. Satovi inspirisani egipatskom umetnošću bili su u poređenju s onim baziranim na grčko-rimskoj tradiciji još doslovnije replike hramova, pilona, mastaba, sfingi. Često se koriste patinirana bronza i mermer, što doprinosi utisku težine i monumentalnosti.
Što se pak mitoloških prikaza tiče (oni su bili uobičajena dekoracija klasicističkih satova), i dalje su izuzetno popularni. Motivi Dijane u lovu, Uranije kao muze astronomije, Adonisa i Venere, Apolona, Orfeja, tri gracije, sada su ozbiljniji, manje dopadljivi. Javljaju se i prikazi koji veličaju ratničku hrabrost i heroizam, što je u skladu s vremenom koje je bilo obeleženo Napoleonovim vojnim osvajanjima. Neki od tipičnih su Horacijeva zakletva (rađen prema slavnoj istoimenoj slici Žak-Luja Davida iz 1784), Belerefont i Pegaz, Odisej i Penelopa, Persej u borbi s Meduzom, Jason i zlatno runo, Atina ratnica. Pored mitoloških scena, figure ampirskih satova neretko prikazuju alegorije – nauke, umetnosti, muzike, poezije.
