Piše dr Vesna Lovrić Plantić
Posle tabernakl satova o kojima je bilo reči u prošlom broju, a koji su na području srednje Evrope bili tipični za 18. i početak 19. veka, u periodu od 1810. do 1830. najrasprostranjeniji kućni satovi, kada govorimo o građanskom staležu, bili su portalni satovi.
Pogon na oprugu
Portalnim satovima po pravilu nazivamo satove s pogonom na oprugu i stražnjom njihalicom kao regulatorom, koji su izrađivani u prvim decenijama 19. veka s dominantnim karakteristikama ampir stila, pune stražnje strane, kod kojih gornji deo kućišta, gde se nalaze mehanizam i brojčanik, spreda podupiru dva ili više stubova. Pritom bi trebalo naglasiti da izgled sata više podseća na trem antičkog hrama, nego na portal.
Osnovna karakteristika portalnog sata je njegova u osnovi arhitektonska struktura. Dok su tabernakl satovi prvobitno izrađivani u Engleskoj i Holandiji i to odmah posle primene njihalice kao regulatora satova, dakle posle 1657, (kasnije se njihova proizvodnja proširila po celoj Evropi, pa tako i u zemlje srednje Evrope), portalni satovi pripadaju časovničarstvu zemalja Habzburške monarhije, pa se u literaturi ponekad navode i kao bečki portalni satovi.
Više u časopisu Satovi i nakit broj 17, leto 2015.
